IQ-onderzoek en hoogbegaafdheidsonderzoek
Meer inzicht in de talenten van je kind
Heb je het vermoeden dat je kind mogelijk hoogbegaafd zou kunnen zijn? Twijfel je of je kind genoeg uitdaging krijgt op school? Sta je voor een lastige keuze, zoals naar groep 3 of nog een jaartje kleuteren? Klaagt je kind over buikpijn of verveling, en ben je benieuwd wat daar achter zit?
Een (hoog)begaafdheidsonderzoek kan dan meer inzicht bieden. Complexis is gespecialiseerd in de afname van hoogbegaafdheidsonderzoek. Een IQ-test maakt hier onderdeel van uit. Het tijdig signaleren van hoogbegaafdheid is belangrijk om te zorgen dat de ontwikkeling van je kind optimaal ondersteund kan worden. Ook is het uiteraard mogelijk een intelligentieonderzoek (IQ-test) te doen zonder dat er een vermoeden is van hoogbegaafdheid, om de verschillende talenten en uitdagingen van een kind in kaart te brengen.
Bij Complexis kun je kiezen uit meerdere pakketten:
- Uitgebreid hoogbegaafdheidsonderzoek (met IQ-test WISC-V of KIQT+, en daarnaast onderzoek naar ontwikkeling, persoonlijkheid en andere relevante vaardigheden als executieve functies)
- IQ-onderzoek (WISC-V of KIQT+)
IQ-test en hoogbegaafdheidsonderzoek bij Complexis
Is een IQ-test of breder hoogbegaafdheidsonderzoek nodig? Wat voegt het toe?
Een goede vraag, met een genuanceerd antwoord: het hangt sterk af van de situatie. Persoonlijk ben ik geen groot fan van ‘labeltjes’. De grens van IQ 130 is bovendien vrij arbitrair, dus ik geef liever ook een betrouwbaarheidsrange aan waarbinnen het IQ van een kind valt.
Toch kan een test heel waardevol zijn – zeker wanneer je vermoedt dat je kind, zoals veel hoogbegaafde kinderen, niet altijd laat zien wat er echt in zit. Helaas wordt op school vaak vooral gekeken naar hoog presterende kinderen. Dat is begrijpelijk; dat is de informatie die leerkrachten tot hun beschikking hebben. Maar veel hoogbegaafde kinderen presteren juist (relatief) onder hun niveau. Of dat wordt opgemerkt, hangt sterk af van de leerkracht en de situatie.
Als je kind goed wordt gezien op school, aansluiting heeft bij klasgenoten en het verrijkingsaanbod écht passend is, is een IQ-test niet altijd noodzakelijk. Maar in de praktijk blijkt het vaak toch heel waardevol om te weten in welke range het IQ van je kind valt.
Zelfs bij kinderen die goed presteren, kan het helpen om te weten hoe extreem hun score is. Hoe verder van het gemiddelde, hoe groter de kans dat de aansluiting op school knelt – ook al doen leerkrachten nog zo hun best. Verrijkingsaanbod is vaak gericht op de bovenste 10-20% van de leerlingen, terwijl kinderen uit de hoogste 2% (IQ 130+) echt andere behoeften hebben. Laat staan uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen, die nóg verder afwijken van het gemiddelde.
Een IQ-test of hoogbegaafdheidsonderzoek is dan ook een krachtig hulpmiddel om school mee te krijgen in het bieden van passend aanbod. Het is prettig om dit te doen op een moment dat je kind goed in z’n vel zit, zodat de uitkomst een zo realistisch mogelijk beeld geeft van het potentieel.
Wat past het beste bij ons: een uitgebreid hoogbegaafdheidsonderzoek of alleen een IQ-test?
Bij voorkeur voer ik een uitgebreid hoogbegaafdheidsonderzoek uit, omdat hoogbegaafdheid meer omvat dan alleen een hoge intelligentie. Naast de IQ-score kijken we ook naar andere aspecten afhankelijk van de hulpvraag, zoals persoonlijkheid, motivatie, creativiteit, sociaal-emotionele ontwikkeling en kenmerken van het leerproces. Dit geeft een rijker en genuanceerder beeld, vooral wanneer een kind onderpresteert of moeilijk te ‘meten’ is via standaardtests.
Op de testdag voert het kind een intelligentietest uit, aangevuld met andere tests die passen bij de hulpvraag. We brengen indien nodig ook executieve functies in kaart, zoals plannen, aandacht, taakgerichtheid en werktempo. Vragenlijsten voor ouders maken meestal onderdeel uit van het onderzoek, en indien gewenst kan ook de school of leerkracht betrokken worden.
Een breder onderzoek biedt dus waardevolle extra informatie en helpt om testresultaten goed te interpreteren – bijvoorbeeld als een kind op de testdag niet laat zien wat het daadwerkelijk kan. Het draagt ook bij aan een passend en onderbouwd advies voor onderwijs en begeleiding. Toch is alleen een IQ-test in veel gevallen voldoende en een prima keuze. Bij twijfel bespreken we samen tijdens het intakegesprek wat het best aansluit bij uw situatie.
Vanaf welke leeftijd kan een IQ-test worden gedaan?
Over het algemeen test ik kinderen vanaf ongeveer 5 jaar. Rond die leeftijd kunnen ze de opdrachten goed begrijpen en lang genoeg concentreren. Bij jongere kinderen is een IQ-test vaak nog niet betrouwbaar genoeg. Wel kan dan een observatie of ontwikkelinschatting gedaan worden.
Welke IQ-tests worden gebruikt?
Tijdens het intakegesprek bekijken we samen welke test het best past bij jullie kind en situatie. Ik maak gebruik van de KIQT+ (voor kinderen van 5 t/m 10 jaar) en de WISC-V (voor kinderen van 6 t/m 16 jaar).
De WISC-V geeft een breder beeld van verschillende capaciteiten en kan ook ingezet worden bij een gemiddeld of benedengemiddeld IQ. De KIQT+ is expliciet gemaakt voor het onderzoeken van hoogbegaafdheid: De KIQT+ geeft een betrouwbare meting tot een IQ van 170 en biedt een aantal voordelen, zoals een meting waarbij slordigheidsfoutjes en ’te moeilijk denken’ veel beter worden opgevangen. De KIQT+ is korter en daarom iets goedkoper. Het is ook mogelijk de KIQT+ af te nemen en daarnaast een aantal extra indexen van de WISC-V (tegen meerprijs), zoals Verbaal Begrip, Werkgeheugen en Verwerkingssnelheid. Beide tests zijn goedgekeurd door de COTAN en worden breed erkend.
Uit welke stappen bestaat het hoogbegaafdheidsonderzoek/IQ-onderzoek?
– Intakegesprek – We bespreken de situatie van jullie kind, jullie vragen, en welke aanpak passend is.
– Vragenlijsten en ontwikkelgeschiedenis – Ouders vullen vooraf enkele vragenlijsten in en beschrijven de ontwikkeling van hun kind. Bij het uitgebreide hoogbegaafdheidsonderzoek is dit een stuk uitgebreider.
– Testdag – Het IQ-onderzoek vindt meestal in de ochtend plaats in mijn praktijk (of eventueel op school/thuis als dat beter past). Ik zorg voor een rustige, kindvriendelijke setting, met tijd om te wennen, pauzes tussendoor en voldoende speel/beweegmogelijkheden en iets te eten/drinken. Het onderzoek doe ik één-op-één, maar ouders kunnen gerust even blijven totdat hun kind zich op z’n gemak voelt. Bij het uitgebreide onderzoek naar hoogbegaafdheid neem ik nog aanvullende meetinstrumenten af.
– Snelle terugkoppeling – Binnen een week ontvangen jullie de IQ-betrouwbaarheidsrange en plannen we (indien het onderdeel was van het pakket) een adviesgesprek in.
– Verslag en vervolg – Ondertussen werk ik een uitgebreid verslag uit dat indien gewenst ook met school gedeeld kan worden. Een overleg met school behoort eveneens tot de mogelijkheden.
Wat als mijn kind erg faalangstig is of snel blokkeert bij toetsen?
Geen zorgen, dat komt regelmatig voor en ik pas mijn aanpak sensitief aan aan het kind. Ik kan vaak goed aanvoelen wat werkt voor een kind, en nodig ouders ook uit om mee te denken hoe het kind het beste op zijn of haar gemak kan worden gesteld, met bijvoorbeeld wat leuke spelletjes of gespreksonderwerpen om het ijs wat te breken. De testdag is laagdrempelig, speels en rustig opgebouwd. Er is ruimte voor pauze, beweging, wiebelen, eten, en natuurlijk even landen (ook met ouders er nog even bij). In het begin neem ik ruim de tijd, zeker bij gevoelige of faalangstige kinderen. Als uw kind heel gevoelig of faalangstig is, is het ook mogelijk vast een keertje langs te komen om kennis te maken (neem contact op voor de mogelijkheden; dit is wel tegen vergoeding). In het uitgebreide onderzoek is daarnaast aandacht voor de onderliggende factoren die mogelijk meespelen.
Hoe bereid ik mijn kind voor op de testdag?
Houd het luchtig. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Je gaat een paar leuke opdrachtjes doen bij iemand die wil weten hoe jij denkt en leert.” Probeer te vermijden dat je het hebt over een ‘test’ of ‘iets goed moeten doen’. Goed uitgerust zijn en iets gegeten hebben helpt ook. Vooraf krijgen jullie informatie waarmee je je kind op een rustige manier kunt voorbereiden.
Kan het onderzoek ook thuis of op school?
Ja, in overleg is afname op school of thuis mogelijk, mits er een geschikte ruimte is en de omstandigheden voldoende rust bieden. Dit is wel tegen vergoeding van reistijd en reiskosten.
Wat als de IQ-test uitslag ons verrast?
Dat gebeurt regelmatig – in beide richtingen. Soms blijkt een kind veel verder dan gedacht, en soms is er sprake van een heel ongelijk profiel. Ook komt het voor dat een kind te hoog wordt ingeschat en mogelijk overvraagd wordt. DIt is erg belangrijk om te weten, om het aanbod op school en thuis zo goed mogelijk te laten aansluiten. In het adviesgesprek nemen we de tijd om de uitslag te begrijpen en te vertalen naar concrete handvatten voor thuis en school.
Wat zijn de kosten van het hoogbegaafdsheidsonderzoek en een IQ-test?
Kijk op deze pagina voor een uitgebreide beschrijving van de verschillende pakketten en tarieven.
Wordt het hoogbegaafdsheidsonderzoek of de IQ-test vergoed?
Een vergoeding via de zorgverzekering is meestal niet mogelijk. Soms kan (een deel van) de kosten worden vergoed via een PGB, een samenwerkingsverband of schoolbestuur. Ik denk graag met jullie mee over de mogelijkheden.
Naast hoogbegaafdheid vermoeden wij ook dat er mogelijk ADHD/autisme speelt, kunnen we bij Complexis terecht om dat ook te laten onderzoeken?
Nee, ik richt mij qua onderzoek alleen op het hoogbegaafde gedeelte. Voor een diagnose van ADHD, autisme of een andere DSM-diagnose kun je terecht bij een andere gespecialiseerde praktijk. Let op dat veel van de symptomen van ADHD, autisme of andere DSM-diagnoses ook voort kunnen komen uit een niet-passende omgeving voor een hoogbegaafd kind. Daarom kan het soms raadzaam zijn eerst een IQ-onderzoek te doen, en te kijken of de symptomen veranderen indien de omgeving passender is voor het niveau van (hoog)begaafdheid van het kind.
Wel is het mogelijk bij mij langs te komen voor coaching/begeleiding/advies voor hoogbegaafde kinderen die ook een andere ‘diagnose’ hebben. DIt is dan niet in de vorm van een GGZ-behandeltraject, maar in de vorm coaching voor specifieke problemen op een laagdrempelige manier.